Page 28 - HHR-HNR 2.0

5.3.1.1 Effecten van de behandeling\u000D5.3.1.1.2 Slikproblemen na radiotherapie\u000DRadiotherapie speelt sinds de jaren zestig een belangrijke rol binnen de curatieve behandeling van hoofd-halsoncologie. Echter, een gevolg van deze behandeling is dat pati\u00EBnten significant meer slikproblemen laten zien. De oorzaak hiervan is te vinden in het feit dat radiotherapie in het hoofd- halsgebied kan resulteren in een verminderde functie van de tong, de larynx en de faryngeale spieren. Acute problemen, zoals mucositis, slikproblemen, heesheid en huidirritaties en chronische problemen als verlittekening, osteoradionecrose, trismus, xerostomie en cari\u00EBs, zijn daarnaast veel voorkomende bijwerkingen van de radiotherapie (Trotti 2000). De ernst van de effecten van de radiotherapie blijkt afhankelijk te zijn van de totale bestralingsdoses, bestralingsveld, fractiegrootte en behandelduur (Trotti 2000, Rubira, Devides et al. 2007, Caudell, Schaner et al. 2010, Denaro, Merlano et al. 2013, Van der Molen, Heemsbergen et al. 2013, Starmer, Quon et al. 2015). In een onderzoek van Rubira e.a. (2007) werd de orale conditie geanalyseerd van 100 hoofd-halsoncologie pati\u00EBnten die radiotherapie hadden ontvangen (Rubira, Devides et al. 2007). Gemiddeld 28 maanden na de radiotherapie bleek dat in 30% van de pati\u00EBnten sprake was van smaakverlies, 38% slikproblemen had en 68% had last van een droge mond. Wu e.a. evalueerde de veiligheid van het slikken in 31 nasofarynx kanker pati\u00EBnten (Wu, Hsiao et al. 1997). De gemiddelde follow-up tijd na radiotherapie was 8,5 jaar. In deze studie bleek 93,5% van de pati\u00EBnten faryngeale contrast residu te laten zien na het slikken van een bolus en 77,4% liet laryngeale aspiratie zien. Ook in een studie van Hutcheson e.a. werden slikproblemen gesignaleerd (Hutcheson, Barringer et al. 2008). De auteurs van deze studie analyseerden 40 pati\u00EBnten met een larynx tumor waarvoor zij radiotherapie ontvingen. Vierentachtig procent van deze pati\u00EBnten aspireerden en 44% verslikte zich zonder dat de hoestreflex zich inzette (stille aspiratie). De belangrijkste oorzaken hiervan bleken een gestoorde laryngeale beweging, verminderde larynxafsluiting en een verminderde achterwaartse beweging van de tongbasis naar de farynxachterwand. Door dit veelvuldig verslikken, kreeg 78% van alle pati\u00EBnten een neusmaagsonde gedurende of na de behandeling. Twee\u00EBnzeventig procent van alle pati\u00EBnten die na de behandeling tumorvrij bleken, hadden weer een orale intake. Ofwel 28% was nog steeds sondevoeding afhankelijk. 5.3.1.1.2 Slikproblemen na chemoradiotherapie\u000DIn plaats van radiotherapie alleen of een chirurgische ingreep (al dan niet met aansluitende radiotherapie) is gecombineerde radiotherapie en chemotherapie (CRT) de afgelopen jaren een belangrijke rol gaan innemen bij de behandeling van hoofd-halsoncologie. Bij pati\u00EBnten met een vergevorderde hoofd-halsoncologie, zorgt CRT (ook wel orgaan besparende behandeling genoemd) voor een verbeterde lokale controle en lange termijn overleving bij alle tumoren, behalve bij larynxtumoren (Hoffman, Porter et al. 2006, Chen and Halpern 2007, Pignon, Le Maitre et al. 2007). Echter, het is ook bekend dat CRT, ondanks dat deze behandeling de slik- en spreekorganen spaart, nadelige effecten heeft op functies, zoals slikken en daardoor op de kwaliteit van leven (van der Molen, van Rossum et al. 2011, Kraaijenga, van der Molen et al. 2014, Van der Molen, Van Rossum et al. 2014). Er zijn vele studies die de nadelige effecten van de CRT hebben onderzocht (Murry, Madasu et al. 1998, Newman, Vieira et al. 1998, Newman, Robbins et al. 2002, Akst, Chan et al. 2004, Eisbruch, Schwartz et al. 2004). Bijwerkingen van de CRT als pijn, oedeem, xerostomie en fibrose hebben een negatief effect op de mond opening (trismus), kauwen, slikken en spreken (Chen and Halpern 2007). Deze nadelige effecten zijn vergelijkbaar met die van radiotherapie alleen, maar qualitatief en quantitatief dan wel ernstiger.\u000D27\u000D